Mustafa Özçelik
TÜSTAV – 2003 – 166 Sayfa

Türkiye solunda kuşaklardan söz açılınca genelde ’68 kuşağından ya da ’78 kuşağından bahsedilir. Tütüncülerin Tarihi, Türkiye solunun kuruluşunda çok özel bir yere sahip olan Türkiye Komünist Partili tütün işçileri kuşağının bir üyesinin, Mustafa Özçelik’in yaşayarak yazmış olduğu ve bu kuşağın destansı mücadelesinin anlatıldığı bir kitap.

Kitap, Özçelik ile yapılan röportajlar, Özçelik’in özel günlerde yapmış olduğu konuşmalar, tütüncülerin örgütlü mücadele tarihinin belgelerini ve tarih anlatımından oluşan bir eser. Mustafa Özçelik’in şu cümleleri kitabı özetler nitelikte: “Türkiye tütün işçileri 1925 yılından 1951 yılına kadar örgütsüz veya örgütlü, kapitalizme karşı her zaman çetin mücadeleler vermiştir.” (sf.19) Kitap, 1930’lu ve ‘40’lı yıllarda Parti’nin tarihine ve Türkiye’de komünist hareketin yasal parti deneylerine de yakından bakma imkânı sağlıyor.

Maddi zorluklardan ötürü ilkokulun üçüncü sınıfına kadar okuyabilmiş, o yaşından sonra da yaşamını çalışarak kazanmak zorunda kalmış bir emekçinin mücadele içinde edindiği bilincin de öyküsü aynı zamanda. Özçelik, bu eğitimi ve kendi deyiş ile “terbiye”yi örgütlü mücadele içinde nasıl edindiğini ve en sonunda nasıl bir Leninist kadro haline geldiğini anlatıyor.

Bu gelişimde Özçelik iki önemli noktanın altını çiziyor. Bunlardan bir tanesi çok çeşitli koşullarda tütün işçileri arasında vermiş oldukları mücadele. Bir diğeri de dönemin komünist kadrolarının yetiştirilmesinde önemli bir olanak olan Sovyetler Birliği’ndeki Doğu Emekçileri Komünist Üniversitesi’nde almış olduğu eğitim. Bu eğitim sürecinin ve Sovyetler Birliği yıllarının Özçelik’te özel bir yeri olduğunu yine bu kitaptan öğreniyoruz. Hatta aynı dönemi Özçelik gibi bir komünist tütün işçisi olan Zehra Kosova’nın ağzından da okuma olanağı buluyoruz.

Tütüncülerin Tarihi kitabında tüm bunların yanı sıra tütün işçileri kuşağının emekçi hareketindeki ve TKP içindeki etkinliklerini takip edebiliyoruz. Kızıl İstanbul, Orak Çekiç, Kızıl Samsun, Bolşevik gibi TKP yayınlarında çıkmış olan tütüncülerin mektup ve haberlerinin yanında tütün işçilerinin sendikal mücadelelerinin tüzük, dilekçe vb. dokümanları okuyucuya bu takip olanağını sunan çok önemli tarihsel belgelerdir.