1517 Filistin’in Osmanlı tarafından fethi.

1537-41 Kanuni Sultan Süleyman tarafından Kudüs’ün surlarla çevrilmesi.

1799 Napoleon Yafa’yı ele geçirdi. Napoleon’un Yahudi Devleti Beyannamesi ölü doğdu ve Yahudilere eşit haklar veren bildirisi 1806’da yürürlükten kaldırıldı.

1831 Filistin’in Mısır tarafından (Mehmet Ali) fethi. Kavalalı Mehmet Ali 1840 yılında Avrupalı müttefiklerince geri çekilmeye zorlanmıştır.

1834 Kudüs’te Mısır yönetimine karşı isyan ve isyanın bastırılılması.

1839 Osmanlı’da Tanzimat’ın ilanı.

1843 Haham Alcalay ve Haham Kalischer tarafından ilk Siyonist metinin kaleme alınması: Emuna Yeshara.

1844 Kudüs’te ilk nüfus sayımı: 7120 Yahudi, 5760 Müslüman, 3390 Hıristiyan.

1856 Osmanlı’da ve Filistin’de Toprak reformu

1860 Kudüs surları dışında ilk Yahudi yerleşiminin kurulması: Mişkenot Şa’ananim

1878 İlk Siyonist yerleşim: Petah Tikva.

1892 Kudüs’ten Yafa’ya demiryolunun açılması.

1897 Basel’de (İsviçre) Birinci Siyonist Kongre‘nin toplanması.

1906 Sosyalist Siyonist hareketlerin başlaması

1908 Osmanlı’da İkinci Meşrutiyet’in ilanı (3 Temmuz)

1908 Hayfa’da ilk Arapça gazetenin basılması: Al-Karmil. Gazete siyonistlere toprak satışına muhalefet ediyordu ancak toprak satışı artarak sürecektir.

1909 Yafa yakınlarında Siyonistlerce Tel-Aviv’in kurulması.

1911 Yafa’da Filistin isimli büyük bir gazetenin kurulması.

1914 Bağdat demiryolu ve Mezopotamya üzerine İngiliz ve Fransızların anlaşması (15 Haziran).

1914 I. Dünya Savaşı’nın başlaması (Ağustos).

1914 Türkiye’nin İttifak Devletleri ile savaşa girişi (Kasım)

1914 Mısır, İngiliz himayesine girdi; Prens Hüseyin Kemal Hidiv oldu (17 Aralık).

1915 Hüseyin – McMahon yazışmaları: İngiltere, Arabistan’a bağımsızlık sözü verdi (Temmuz).

1916 İngilizler Kut’ta Türklere teslim oldu (29 Nisan).

1916 Sykes-Picot Antlaşması Mezopotamya’yı temel olarak İngiltere ve Fransa arasında, kimi yerlerde de Arapların bağımsızlığının kabul edildiği egemenlik alanlarına böldü (Mayıs).

1916 Şerif Hüseyin, İngilizlerin bağımsızlık sözleri ve T. E. Lawrence adlı ajanın askeri operasyonlarda desteği ile Osmanlı’ya karşı açıktan isyan başlattı. Hüseyin ekim ayında krallığını ilan etti. Ancak İngilizler 1902 yılından bu yana Riyad’ın kontrolünü elinde tutan ve 1915’te kendileri ile bir anlaşma imzalayan Suud’u destekledi (Haziran).

1917 İngiltere, Fransa ve İtalya, Hüseyin’i “Hicaz Kralı” olarak tanıdılar (1 Ocak).

1917 Filistin sınırları dahilinde Yahudilere bir “ulusal yuva” vaat eden Balbour Beyannamesi İngiltere tarafından açıklandı (2 Kasım).

1917 General Sir Edmund Allenby, Kudüs’ü zaptetti (Aralık).

1918 Siyonist komisyon Filistin’e ulaştı (Nisan).

1918 Emir Faysal ve Weizmann Akabe yakınlarında görüştü (Haziran).

1918 İngiliz ve Arap kuvvetler Şam’ı, Fransızlar da Beyrut ve İskenderun’u işgal ettiler (Ekim).

1918 Yafa’da Yahudilerin artan etkinliğine ve bir “Yahudi anavatanı” fikrine muhalefet için ilk Müslüman-Hıristiyan Derneği oluşturuldu. Hemen ardından bir diğer dernek Kudüs’te kuruldu. Almanya ve İtilaf Devletleri arasında 11 Kasım günü ateşkes ilan edildi (Kasım).

1919

• Ocak İlk Filistin Kongresi, Filistin’in Büyük Suriye’ye dahil olması gerektiğini savundu.
• 18 Ocak Paris Barış Konferansı başladı ve konferans 28 Haziran 1919 tarihinde Versailles Anlaşması ile sonuçlandı.
• Mart İngiltere karşıtı faaliyetleri bahane edilerek kimi milliyetçi önderlerin tutuklanması ve Zehlül Paşa’nın sürgün edilmesi üzerine Mısır’da İngiliz yönetimine karşı büyük bir ulusal isyan başladı. Wafd Partisi oluşturuldu.
• Mayıs İngilizlere karşı Süleymaniyeli Şeyh Mahmud Berzenci önderliğinde, bağımsız Kürdistan hedefi ile bir Kürt ayaklanması başladı. Ayaklanma aralıklı olarak 1931 yılına değin sürdü.
• Temmuz Suriye Genel Kongresi (Lübnan, Suriye, Filistin ve Maveraürdün’ü içine alıyordu.) Şam’da toplandı. Kongre’nin gündemi Siyonizme muhalefet ve Suriye’nin bölünmeden bağımsızlığının tanınmasıydı. İngiltere Kongre’nin ardından Suriye üzerindeki yetkilerini Fransa’ya devretti.
• 28 Ağustos Başkan Wilson tarafından bölgeye gönderilen Uluslararası İnceleme Komitesi’nin ABD’li üyeleri Henry King ve Charles Crane bölgede yaptıkları inceleme üzerine hazırladıkları ve bir Yahudi devleti kurulmasına karşı çıkan raporlarını açıkladılar.

1920

• Şubat Yahudi yerleşimlerine dönük ciddi saldırılar gerçekleşti.
• Mart Şam’da toplanan 2. Suriye Genel Kongresi’nde Faysal Büyük Suriye’nin kralı seçildi. Toplantı Büyük Suriye’nin Fransa’dan bağımsızlığını savundu. Balfour Beyannamesi ve Sykes-Picot Anlaşması ise reddedildi. İstanbul, İtilaf Devletleri tarafından işgal edildi.
• Nisan Kudüs yöneticisi Musa Kazım el-Hüseyni yerine Ragıb el-Naşaşibi geçirildi ve bölgede aşiretler arası gerilim arttı.
• Nisan Hacı Emin el-Hüseyni ve Aref el-Aref tarafından önderlik edilen Arap ayaklanmaları sonucu Kudüs’te 46 Yahudi öldü.
• 25 Nisan San Remo Konferansı-Yüksek Müttefikler Konseyi Mezopotamya’da manda uygulamasına geçilmesini karara bağladı. Buna göre Filistin İngilizler’e, Suriye ve Lübnan Fransızlara bırakıldı.
• Haziran Yahudi Direniş Örgütü Haganah kuruldu.
• Temmuz Herbert Samuel Filistin Yüksek Komiseri oldu. Kral Faysal Fransız mandasını tanıdı. Fransızlar İngiliz kuvvetlerin eşliğinde Şam’ı yeniden ele geçirdi. İngilizler Faysal’ı destekleyen Filistin ileri gelenlerini tutukladı.
• Aralık İstadrut (Yahudi Genel İşçi Federasyonu) kuruldu.

1921 Yahudilere karşı Arap ayaklanmalar. Hacı Emin el-Hüseyni 1920’de düzenlemiş olduğu ayaklanmalar nedeniyle on yıl hapis cezasına çarptırılmış olsa da İngiliz Yüksek Komiseri Herbert Samuel tarafından Baş Müftü olarak atandı.

1922

Ocak 1922Hacı Emin el-Hüseyni Yüksek İslam Konseyi başkanlığına tayin edildi.

Mart 1922İngiltere Mısır’ın bağımsızlığını tanıdı.

3 Haziran 1922 Churchill Raporu olarak bilinen açıklamada Balfour Deklerasyonu’nun yalnızca Filistin’de bir Yahudi anavatanından bahsettiği ve Doğu Filistin’in Maveraürdün’e bırakılacağında dikkat çekiliyordu.

24 Temmuz 1922 Filistin Manda Yönetimi İngilizler tarafından oluşturuldu. Maveraürdün ayrı bir devlet olarak resmen ilan edildi.

25 Mayıs 1923Maveraürdün Emir Abdullah’ın yönetiminde bağımsızlığını ilan etti.

29 Mayıs 1923Filistin Anayasası Arapların hükümette yer almayı reddetmeleri üzerine İngilizler tarafından askıya alındı.

24 Temmuz 1923Lozan Barış Anlaşması imzalandı.

29 Eylül 1923Filistin manda yönetimi resmen geldi.

19 Şubat 1924İran’da Şah Ahmed tahttan indirildi; Rıza Han vekaleten tahta geçti.

Kasım 20 1924 Sir Lee Stack’a düzenlenen suikast sonrasında İngiltere’nin verdiği ültimatom üzerine Mısır, askerlerini Sudan’dan çekti.

1925Kudüs İbrani Üniversitesi resmi törenle açıldı.

20 Temmuz 1925Suriye’de Dürzi isyanı başladı ve 1927’ye kadar sürdü.

12 Ekim 1925Suriye’de Fransız mandasına karşı isyan başladı.

8 Ocak 1926İbni Suud şimdi Suudi Arabistan olarak bilinen Hicaz’ın kralı oldu.

23 Mayıs 1926Fransa Lübnan Cumhuriyeti’ni ilan etti.

20 Mayıs 1927İngiltere Suudilerin bağımsızlığını tanıdı.

14 Aralık 1927İngiltere Irak’ın bağımsızlığını anlaşma hükümlerince tanıdı. Manda yönetimi devam etti.

20 Şubat 1928İngiltere anlaşma hükümlerince Maveraürdün’ün bağımsızlığını tanıdı.

5 Temmuz 1928Sir John Chancellor Filistin Yüksek Komiseri oldu.

19 Temmuz 1928Kral Fuad Mısır parlamentosunu dağıttı ve basın özgürlüğünü askıya aldı.

Ağustos 1929Hebron’da ilk büyük Arap isyanı gerçekleşti.

21 Ekim 1929Mısır Anayasası yürürlüğe kondu.

1930Yahudi göçünün durdurulması gerektiğini belirten Hope-Simpson Raporu yayınlandı.

21 Ekim 1930İngiliz Passfield Raporu Filistin’e olan Yahudi göçünü sınırlandırılmasını önerdi.

1931Jabotinsky önderliğinde Revizyonist Siyonistler Haganah’tan ayrıldı ve IZL’yi kurdular.

3 Ekim 1932Irak’taki İngiliz mandası sona erdi.

Temmuz- Ağustos 1933Irak’ta Süryanilere dönük katliam yapıldı.

8 Eylül 1933Irak Kralı Faysal öldü. Yerine oğlu Gazi geçti.

Mayıs-Haziran 1934Yemen ve Suudi Arabistan arasında savaş

2 Kasım 1934Suriye Parlamentosu süresiz askıya alındı.

30 Kasım 1934Mısır’da 1930 Anayasası askıya alındı.

14 Ocak 1935Irak-Akdeniz petrol boru hattı açıldı.

Nisan 1936Faruk 1. Fuad’ın ardından Mısır Kralı oldu. Filistin’de Arap Yüksek Komitesi oluşturuldu.

1936-1939 Büyük Arap İsyanı. 5000’in üzerinde Arap öldürüldü. Yahudiler tarafından “gece mangaları” oluşturuldu. Hüseyni önce Irak’a ardından Nazi Almanyası’na kaçtı.

26 Ağustos 1936 Mısır ve İngilizler arasında yapılan anlaşma uyarınca Mısır’da Süveyş Kanalı bölgesi hariç bütün bölgelerdeki askerî işgali sona erdi.

29 Ekim 1936General Sıdkı Bakr Irak’ta yönetimi ele geçirdi.

1937-1938Filistin’de küçük bir Yahudi devletinin bir de daha geniş Arap devletinin kurulması gündeme geldi.

11 Ağustos 1937General Sıdkı Bakr suikaste uğradı.

1 Ekim 1937İngiltere Filistin’deki Yüksek Komite’yi yasadışı ilan etti.

16 Ekim 1937Kudüs Müftüsü Hacı Emin el-Hüseyni önce Suriye’ye sonra da Irak’a kaçtı.

Ocak-Mart 1939Londra’da Arap ülkeleri, Siyonistler ve Filistin temsilcilerinin katılımıyla bir yuvarlak masa toplantısı yapıldı.

17 Mayıs 1939 1939 Hükümet Raporu Filistin’e Yahudi göçünün toplamda 75 bin ile sınırlanmasını, Yahudilere toprak satışının kısıtlanmasını, bir Arap-Filistin devletinin kurgulanmasını karara bağladı. Yahudiler yasadışı göçler düzenlemek için Mossad’ı kurdular.

3 Eylül 1939Fransa ve İngiltere Almanya’ya savaş açtı.

25 Kasım 1940 Avrupa’dan mültecileri taşıyan ve yasadışı Yahudi göçünün yapıldığı Patra isimli gemi Hayfa’da İngilizler tarafından alıkonuldu. Gemi, Haganah tarafından güvenlik gerekçesi ile havaya uçuruldu ve 252 kişi öldü.

1 Nisan 1941 Sürgündeki Hacı Emin el-Hüseyni’nin çalışmaları sonucu bir darbe organize edildi. Bu arada Miğfer devletlerini destekler bir hükümet Raşit Ali tarafından Irak’ta kuruldu.

Mayıs -Haziran 1941 İngiltere Bağdat da dahil olmak üzere Irak’ın bir bölümünü işgal etti. Raşit Ali ve Miğfer yanlısı diğer devlet adamları İran’a ve Almanya’ya sığındı. Bağdat’ta İngiliz kuvvetlerinin müdahale etmediği bir pogrom düzenlendi.

Haziran 1941 Fransız ve Avustralyalılar Suriye ve Lübnan’ı işgal etti. İngiliz ve Fransızlar Suriye’nin bağımsızlığının teminat altında olduğunu açıkladı.

24 Şubat 1942 Yasadışı göçmenleri taşıyan Struma gemisi, Türkiye’den kuzeye doğru gitmeye zorlandı. Struma, Alman gemisi zannedilerek bir Sovyet denizatlısı tarafından vuruldu ve 428 erkek 269 kadın ve 70 çocukla birlikte battı.

Ekim 1942 El-Alameyn Savaşı- General Montgomery komutasındaki İngiliz ordusu Rommel’in Afrika kuvvetlerini yenerek Mısır’a dönük Nazi tehdidine sona erdi.

9 Mayıs 1942 Biltmore Programı – Weizman ve Ben-Gurion önderliğindeki Siyonist liderler New York’ta Biltmore Otelinde savaş-sonrası projeksiyonlarını geliştirdiler. Program İngiliz mandasının sona ermesini ve Filistin’e göçün Yahudi kontrolüne verilmesini öngörüyordu.

7 Ekim 1944 İskenderiye’de Arap Liderleri savaş sonrası planlarını görüşmek üzere buluştular. Toplantının gündemi bağımsızlık ve Filistin’de Yahudi kontrolünü ve ağırlığını sona erdirmekti.

6 Kasım 1944 Lord Moyne, Kahire’de Yahudi yeraltı örgütünün düzenlediği suikast sonucu öldü. Anti-siyonist olarak bilinen Moyne 1939’daki Hükümet raporunu uygulayan Ortadoğu’dan sorumlu devlet bakanıydı.

Mar 1945Tüm Arap devletleri, İngiltere’nin etkisiyle Almanya ve Japonya’ya savaş ilan etti.

22 Mart 1945 Arap Devletleri Ligi kuruldu. (Mısır, Lübnan, Irak, Suriye, Maveraürdün, Yemen, Suudi Arabistan, Filistin) Ligin kararları İskenderiye Protokolü’yle açıklandı. Filistin’in bağımsız bir ülke olmasını isteyen Protokol Yahudilerin büyük tepkisini topladı.

Mayıs-Haziran 1945Lübnan ve Suriye Krizi- İngiltere’nin ültimatomu üzerine Fransızlar kuvvetlerini bu ülkelerden çekti.

Ağustus 1945ABD Başkanı Truman, İngiltere’den 110 bin Yahudinin göçüne izin vermesini istedi.

Eylül 1945İngiltere aylık göç miktarını 1500 kişi ile sınırladı.

Kasım 1945İngiliz-Amerikan Soruşturma Komitesi kuruldu.

Mart 1946İngiliz-Maveraürdün arasında imzalanan anlaşmaya göre İngiltere Emir Abdullah’ı kral olarak tanıdı.

Nisan 1946 Komite 100 bin Yahudi’nin Filistin’e göçünü tavsiye eden bir rapor yayınladı.

Haziran 1946 Hacı Emin el-Hüseyni Nazi yandaşlığı nedeniyle tutuklu bulunduğu Fransızların elinden Fransız işbirlikçilerin yardımıyla kaçtı.

22 Temmuz 1946Yahudi yeraltı örgütü İngiliz Merkez Bürosunu havaya uçurdu. 91 kişi öldü.

Ağustos 1946Yasadışı Yahudi göçmenler, İngiltere tarafından Kıbrıs’taki toplama kamplarına sürülmeye başlandı.

Eylül 1946Filistin yuvarlak-masa toplantısı Londra’da başladı.

Aralık 1946Nokraşi Paşa, yeni Mısır Başbakanı İngiltere ve Mısır arasında yapılan anlaşmayı tanımadığını ilan etti.

Şubat. 1947İngiltere, Filistin meselesini BM’ye taşıdı.

Mayıs 1947BM Genel Kurulu, BM Filistin Özel Komitesini (UNSCOP) atadı.

18 Temmuz 1947İngiltere, yasadışı göçmen gemisi Exodus’a açık denizde müdahale etti. Gemi Hayfa’ya çekildi.

1 Eylül 1947UNSCOP, Filistin’in bölünmesi yönündeki raporunu yayınladı.

29 Kasım 1947 BM Bölünme Önergesi (GA 181) – Filistin, bir Arap devleti, Yahudi devleti ve uluslararası komisyonun yönetimine verilecek Kudüs ve çevresi olmak üzere üçe bölünecekti. ABD ve SSCB planı destekledi. Arap devletleri önergeyi reddetti.

1 Aralık 1947Kudüs’te Arap isyanları başladı. Kudüs Araplar tarafından kuşatma altına alındı.

Ocak 1948 Arap Kurtuluş Ordusu’nun Filistin’e girişine Yahudi yerleşimlere saldırmamaları koşuluyla İngilizler tarafından izin verildi. Yahudi Ajansı Çekoslovakya’dan silah almak için bu ülke ile anlaştı. Ancak silahların büyük bölümü Mayıs 1948’de İngilizlerin Filistin’i terk edişine kadar Filistin’e ulaşmadı. BM, ABD de dahil olmak üzere Filistin’e silah ambargosu koydu. Ancak Yahudiler, yasadışı yollarla silah naklini sürdüler.

Şubat 1948 Irak’ta İngiliz yanlısı hükümetin yönetime gelmesi üzerine Bağdat’ta İngiliz-karşıtı isyanlar çıktı.

Mart 1948Tel-Aviv’de geçici Yahudi hükümeti kuruldu. Araplar Hayfa’dan göç etmeye başladılar.

6-8 Nisan 1948 Kudüs çevresindeki Arap kuşatması kırıldı. Önde gelen Filistin askeri önderleri Yahudi nöbetçileri tarafından öldürüldü.

9 Nisan 1948Kudüs’ün Yasin köyünde 100 sivil Arap, Yahudi yeraltı örgütü tarafından öldürüldü.

13 Nisan 1948 Yasin köyü katliamına misilleme olarak Araplar Hadasah Hastanesine giden doktor ve hastalara bir saldırı düzenledi.

22-31 Nisan 1948Hayfa’nın kontrolünü ele geçirmek için Haganah seri operasyonlar düzenlemeye başladı.

12 Mayıs 1948Haganah, Safed şehrini ele geçirdi. Araplar şehir Yahudiler tarafından ele geçirilmeden önce kenti terk etmişti.

13 Mayıs 1948Yafa, Haganah’a teslim oldu.

14 – 15 Mayıs 1948 İngiliz Yüksek Komiseri Cunningham Filistin’i terk etti. İsrail Devleti, Şabat günü öcesi ilan edildi. ABD tarafından hemen tanınırken Sovyetler Birliği 17 Mayıs günü tanıdı.

15 Mayıs 1948 İngilizler Filistin’i terk ettiler. Mısır, Suriye, Irak, Lübnan, Ürdün ve Suudi Arabistan, İsrail’e savaş ilan etti. Mısır, Suriye ve Ürdün askeri müdahaleye başladı.

17 Mayıs 1948Haganah Akre’yi ele geçirdi.

18 Mayıs 1948Suriye ordusu Massada Merom Hagolan’ı ele geçirdi.

28 Mayıs 1948 Ürdün Lejyonu Kudüs’ün Yahudilere ait bölümünü ele geçirdi. Burada yaşayanlar herhangi bir linç tehlikesinden yine bu lejyon tarafından korundu. Savaşmayanlar Batı Kudüs’e gönderildi. Yaklaşık 300 Haganah mensubu tutuklandı ve Ürdün’e gönderildi. Bölge, lejyonun tüm uğraşlarına rağmen Araplar tarafından tahrip edildi. 59 sinagogun 58’i yok edildi.

11 Haziran 19488 Temmuz’a kadar sürecek ilk ateşkes başladı.

23 Haziran 1948 BM ambargosuna rağmen silah ve göçmen getiren bir İsrail gemisi, İsrail yeraltı örgütleri arasındaki gerilim neticesinde İshak Rabin’in emri ile batırıldı.

28 Haziran1948Kudüs’ün Araplarda kalmasını öneren ilk barış önerisi ortaya atıldı.

8 Temmuz 1948 Mısır ordusu Ateşkesi bozdu. İsrail’in Felluce’ye düzenlemiş olduğu karşı saldırı başarısısz oldu. Bundan sonra İsrail saldırıları kuvvetlendi. İsrail Kahire ve Şam’ı bombalamayı başardı. İsrail, Kudüs’ü ele geçirdi.

10 Temmuz 1948 Arap Ligi, Filistin’in Araplar elinde olan bölgelerinde geçici bir Filistin sivil yönetimi ilan edileceğini duyurdu ancak bu hiç hayata geçmedi.

12 Temmuz 1948 Mısır’ın İsrail birlikleri üzerine büyük bir güçle saldırması ciddi bir başarısızlıkla sonuçlandı. İsrail ordusu 5 ölü ve 16 yaralı verirken, Mısır ordusu yaklaşık 300 kayıp verdi.

19 Temmuz 1948İkinci ateşkes ilan edildi.

17 Eylül 1948 İsveçli bir BM aracısı Bernadotte Kudüs’te suikaste uğradı. “Lehi” üyelerinden şüphelenildi. İsrail hükümeti bu örgütü yasadışı ilan etti ve merkezi Kudüs’te olan yayını, Hamivrak’ı kapattı. Lehi’nin yöneticileri askeri bir mahkeme tarafından uzun süreli hapse mahkum edildi ancak daha sonra genel afla serbest bırakıldılar.

22 Eylül 1948 Filistin Genel Hükümeti (Hukumat ‘Umum Filastin) ilan edildi. Bağımsızlık Beyannamesi, 1 Ekim tarihinde Hacı Emin tarafından Gazze’deki Ulusal Konsey’e bildirildi.Buna göre Hacı Emin devlet başkanı, Ahmet Hilmi Abdülbaki başbakan, Cemal el-Hüseyni dışişleri bakanıydı. Bayrak olarak 1916 Arab İsyanı’nda kullanılan bayrak belirlendi. Kudüs başkent; Gazze ise hükümet merkeziydi.

15 Ekim 1948 İkinci ateşkes sona erdi. İsrail’in güçlü saldırıları, Mısır kuvvetlerinin Necef’teki İsrail yerleşimleri üzerindeki kuşatmayı kırdı. Beerşefa İsrail tarafından ele geçirildi. Kuzeyde, Hiram operasyonu ile Arap Kurtuluş Ordusu yenilgiye uğratıldı. İsrail, girdiği hemen her yerde büyük katliamlar yaptı.

11 Aralık 1948 BM Karar No:194 çatışmaların sona ermesini ve mültecilerin öncesinde yaşadıkları yerlere barış içinde geri dönmelerini öngörüyordu. Bu BM’in temsilcisinin öldürülmesine bir tepkisi olarak yorumlandı.

Aralık 1948İsrail Mısır içlerine doğru ilerledi. Mısır Başbakanı Nokraşi Paşa suikaste uğradı.

19 Aralık 1948- 7 Ocak 1949 İsrail Gazze’yi ve Sina’yı ele geçirdi. İngiliz ve ABD kuvvetleri İsrail’in geri çekilmesi için müdahale etti. İsrail beş İngiliz keşif uçağını düşürdü.

7-10 Mart 1949İsrail Güney Necef’i bir dirençle karşılaşmadan ele geçirdi.

Şubat-Haziran 1949 İsrail ve Arap devletleri ayrı anlaşmalar ile ateşkes ilan ettiler. İsrail BM’in Bölünme Planı’nın öngördüğü bölgenin %50 daha fazlasını ele geçirmiş oldu. Savaş 780 bin Filistinli’nin mülteci duruma düşmesine neden oldu.

27 Nisan- Eylül 1949Lozan Konferansı- Sonuçsuz ateşkes görüşmeleri yapıldı. Somut bir sonuç elde edilemedi.

Aüustos 1949Suriye’de Askeri Darbe – Başbakan Zaim idam edildi. Albay Hinavi iktidarı ele geçirdi.

Aralık 1949Suriye’de Askeri Darbe – Albay Hinavi idam edildi. Albay Şişaklı iktidara geldi.

Ocak 1950Wafd Parti Mısır seçimlerini kazandı. Nahas Paşa başbakan oldu.

Nisan 1950İngiltere İsrail’i ve Büyük Ürdün’ü de jure tanıdı.

Mayıs 1950ABD İngiltere ve Fransa Ortadoğu’da istikrar ve barışın ortak çıkarları olduğunu ilan etti.

2 Mayıs 1951İran petrol sanayisini millileştirdi.

Temmuz 1951 Ürdün Kralı Abdullah suikaste uğradı. Abdullah suikaste uğramadan önce İsrail ile yakın ilişkiler kurmaya çalışıyordu.

7 Eylül 1952Necip, Mısır’ın başbakanı oldu.

16 Ocak 1953 Necip’e karşı komplo iddiasıyla Raşid Mehanna tutuklandı, siyasî partiler feshedildi. Necip, 3 yıllık seçimsiz bir geçiş dönemi olacağını açıkladı.

18 Ocak 1953Sovyetler Birliği hem içerde hem de dışarıda Anti-siyonist bir tavır geliştirmeye başladı.

18 Haziran 1953Mısır Necip’in başkanlığında bir cumhuriyet olduğunu ilan etti.

12 Temmuz 1953Şişaklı Suriye devlet başkanı oldu.

7 Eylül1954Ben-Gurion İsrail başbakanlığından istifa etti. Yerine Moşe Şaret geçti.

Ekim 1953Ariel Sharon komutasında bir kuvvet bir Ürdün köyüne yaptığı baskında 69 sivili öldürdü.

25 Şubat 1954 Nasır, Necip’i görevinden azletmek amacıyla bir askeri darbe düzenledi ancak Necip 2 gün sonra yeniden göreve geldi.

27 Şubat 1954Şişaklı, Suriye’den kaçmak zorunda kaldı.

18 Nisan 1954Nasser, Mısır’ın başbakanı oldu.

Temmuz 1954 İsrail hükümetinin ajanları, Mısır’da ABD ve İngiliz mülklerine dönük bir sabotaj girişiminde bulunarak, Mısırlı grupların üzerine atmayı planlıyorlardı. Bu sayede İngiltere Süveyş Kanalı’ndan çekilme planını erteleyecekti. Planın başarısızlığı, Ben Gurion’un partisi Mapai’de bir bölünmeye yol açtı. Savunma Bakanı istifa etti. Mısır bu komploya karışan Yahudilere dönük soruşturma başlattı.

19 Ekim 1954İngiliz askerlerinin Süveyş Kanalı’nı boşaltma planları Mısır ile yapılan anlaşma ile resmileşti.

27 Ocak 1955Mısır’da yakalanan iki İsrail ajanı Kahire’de bir askeri mahkeme tarafından ölüme mahkum edilerek idam edildi.

Şubat 1955İstifa eden savunma bakanın yerine Ben Gurion geçti.

Şubat 1955İsrail’in Hetz Shahor adını verdiği operasyon sonucu 38 Mısırlı öldü.

24 Şubat 1955 Irak Krallığı, Türkiye, İngiltere, Pakistan Yönetimi, İran arasında Bağdat Paktı oluşturuldu. Bağdat Paktı, İngiliz ve ABD’nin bölgedeki Sovyet etkisini kırmak için hayata geçirdikleri bir girişimdi.

27 Eylül 1955Mısır ve Çekoslovakya arasında silah anlaşması yapıldı.

2 Kasım 1955Ben-Gurion öncesinde görevi bıraktığı Şaret’in yerine İsrail başbakanı oldu. Şaret, dışişleri bakanlığına geldi.

11 Aralık 1955İsrail Suriye’ye yönelik bir saldırı gerçekleştirdi.

5 Nisan 1956 İsrail ile Mısır-Suriye arasındaki gerilim yükseldi. Üç İsraillinin ölmesi üzerine düzenlenen saldırıda İsrail çoğu sivil 59 kişiyi öldürdü 100 kişiyi yaraladı. Bunun üzerine Mısır ve Suriye İsrail’e karşı fedailer ve komando baskınları ile mücadele yoluna gitti.

Haziran 1956 Şaret İsrail Dışişleri Bakanlığı’ndan istifa etti yerine Golda Meir geçti. Son İngiliz kuvvetleri Süveyş kanalını 13 Haziran’da terk etti.

26 Temmuz 1956 Nasır Süveyş Kanalı’nı millileştirdi. Sovyetler Birliği ile yakın ilişkiler geliştirmeye başladı. İngiltere, Fransa ve ABD, malî yaptırım uygulayacaklarını ilan ettiler.

16 Ağustos 1956Mısır Süveyş Kanalı için toplanan Londra Konferansı’nı boykot etti.

10 Eylül 1956 Mısır 18 ülkenin Süveyş Kanalı’na ilişkin önerileri reddettiğini tasarruf yetkisinin kendisinde olduğunu ilan etti.

19 Eylül 1956Süveyş üzerine ikinci konferans toplandı.

23 Eylül 1956İngiltere ve Fransa Süveyş Kanalı üzerindeki çelişkiyi BM gündemine getirir.

1957El-Fetih resmi olmasa da kuruldu. Resmi kuruluş: 1964

1957İsrail nükleer reaktör inşasına başladı. Fransız teknolojisini kullanıyorlardı.

1 Şubat 1958 Mısır ve Suriye Birleşik Arap Cumhuriyeti olarak birleşeceklerini açıkladı. Mısır Sovyetler Birliği’nden ulusal sanayisini güçlendirmek için ilk kez borç aldı.

14 Temmuz 1958Irak’ta krallık ve İngiltere karşıtı bir “devrim” gerçekleşti. Kral başbakan öldürüldü.

15 Temmuz 1958ABD Deniz Kuvvetleri Lübnan’a çıkartma yaptı.

17 Temmuz 1958İngiltere Ürdün hükümetine Irak’ta olanlardan sonra askeri destekte bulunmak için asker gönderdi.

18 Kasım 1959 İsrail, Ürdün ile yapmış olduğu su anlaşmasını bozduğunu ve kendi başına bir Ulusal Su Taşıma projesi geliştireceğini açıkladı.

1959Yaser Arafat önderliğinde Filistin Kurtuluş Komitesi kuruldu.

1960İsrail ajanları savaş suçlusu Nazi Subayı Adolf Eichmann’ı Arjantin’de yakaladı.

1961Eichmann duruşması televizyondan yayınlandı ve 1962’de idam edildi.

25 Haziran 1961Irak, Kuveyt’in kendi toprağı olduğu iddiasında bulundu.

29 Eylül 1961Suriye, Mısır ile kurduğu birlikten çekildiğini açıkladı.

27 Eylül 1962Yemen’de askeri darbe oldu. Abdulla el-Sallal başbakan oldu. Nasır askeri darbeyi desteklediklerini açıkladı.

5 Kasım 1962Suudi Arabistan Mısır ile ilişkilerini kesti.

8 Şubat 1963Irak’ta Basçı askeri darbe. Devlet başkanı Kasım’ın idamı televizyondan yayınlandı. Ülkede komünist kıyımı yaşandı.

8 Mart 1963Suriye’de Baasçı darbe gerçekleşti.

14 Mart 1963Mısır, Suriye ve Irak, Kahire’de birlik toplantılarına başladılar. Görüşmeler sonuçsuz kaldı.

24 Haziran 1963Ben-Gurion, Lavon meselesinde yaratmış olduğu hayal kırıklığından dolayı İsrail başbakanlığından istifa etti.

18 Kasım 1963 Irak’ta Baas karşıtı bir darbe gerçekleşti. Baas hükümeti üyeleri sürgüne yollandı ve Suriye ile oluşturulmuş olan askeri birlik bozuldu.

13-17 Ocak 1964 Nasır’ın önayak oluşu ile ilk Arap Zirvesi Kahire’de toplandı. Filistin Kurtuluş Örgütü’nün kurulması kararı alındı. Bu ve Eylül’de gerçekleşen ikincisi İsrail’de büyük panik yarattı.

Mayıs 1964Filistin Kurtuluş Örgütü kuruldu.

13 Eylül1964 İkinci Arap Zirvesi İskenderiye’de toplandı. İsrail’in ana su kaynaklarından olan Ürdün sularının yönlerinin değiştirilmesi ve bölgesel Arap ordularının güçlendirilmesi kararını aldı. İsrail, BM Güvenlik Konseyi’ne başvurdu.

18 Eylül 1965 Üçüncü Arap Zirvesi Casablanca’da toplandı. İsrail’e karşı kademeli bir planın yürülüğe konması planlandı. İlkin Suriye, Ürdün ve Lübnan’ın orduları kısa süre içinde güçlendirilecek, bu süre zarfında İsrail ile savaştan kaçınılacaktı.

13 Nisan 1965Irak Devlet Başkanı Aref bir helikopter kazasında öldü.

13 Kasım 1966 İsrail, Ürdün’e ani bir baskında bulunarak 15 asker, 3 sivil öldürdü ve 125 evi dinamitle. Bunun üzerine yapılan misillemede 3 İsrail askeri mayına çarparak öldü. Filistin Kurtuluş Örgütü destek kazanmaya başladı.

Mayıs 1967 Mısır, Tiran Boğazı’nı İsrail gemilerine kapattı ve BM Barış Gücü’nü ülkeden çıkardı. Tiran Boğazı’nın yeniden açılması için ABD aracılığı sonuçsuz kaldı.

27 Mayıs 1967İsrail’in planı öğrendiğinin ortaya çıkması ile Mısır düzenleyeceği bir operasyonu erteledi.

30 Mayıs 1967 Ürdün, Mısır ile bir savunma paktı imzaladı ve Ürdün lejyonunun komutasının Mısır’a verilmesini bu pakt ile kabul etti.

2 Haziran 1967Moşe Dayan, İsrail kabinesine Savunma Bakanı olarak katıldı. Ulusal Birlik Hükümeti kuruldu.

5-10 Haziran 1967 Altı Gün Savaşı: Uzun süreli bir gerginlik döneminin ardından İsrail gerçekleştirdiği bir saldırı ile Mısır’ın hava gücünü ortadan kaldırdıktan sonra Sina ve Gazze’yi işgal etti Batı Şeria’yı ve Golan Tepelerini ele geçirdi.

Ağustos Eylül 1967Hartum Konferansı’nda Araplar İsrail ile yapılacak olan barış görüşmelerini reddetti.

4 Eylül 1967 50 Mısır subayı Nasır’a karşı komplo içinde oldukları gerekçesiyle tutuklandı. Tutuklular arasında bulunan Başkomutan Ömer intihar etti.

22 Kasım 1967BM, İsrail’in geri çekilmesi gerektiğini ve barış görüşmelerinin başlamasını 242 no.lu kararını açıkladı.

21 Ekim1967Mısır, savaş gemisi İsrail destroyerini batırdı. Bunun üzerine misilleme olarak İsrail Süveyş rafinerisini bombaladı.

30 Kasım 1967Güney Yemen Halk Cumhuriyeti kuruldu. Son İngiliz birlikleri de Aden körfezini terk etti.

16 Ocak 1968İngiltere 1971 yılında İran Körfezi’nden çekilme niyetini açıkladı.

21 Mart 1968 Karameh Savaşı – Ürdün ve Filistin Kuvvetleri İsrail’in bir Ürdün kasabasına saldırısının ardından gerçekleştirdikleri karşı hücumda İsrail’i ağır bir yenilgiye uğrattılar. Bu bölge gerilla saldırılarının başlangıç yeri ve FKÖ/El-Fetih gerillaları için bir üs haline geldi. El-Fetih bunun büyük bir zafer ilan etti. Bu savaşın yıldönümleri hala Filistinlilerce kutlanır.

Haziran 1968Süveyş Kanalı üzerine gerilimin tırmanması.

20-30 Temmuz 1968Baasçı General Ahmed el-Bakr Irak’ta Arif rejimini devirdi. Saddam Hüseyin’in yükselişi.

21-30 Kasım 1968Mısır’da öğrenci isyanları

Aralık 1968 FHKC, Atina’da El Al uçağına saldırdı. Bir İsrailli öldü. İsrail buna, 28 Aralık’ta Beyrut Uluslararası Havayollarına düzenlediği helikopter saldırısıyla yanıt verdi. Komandolar 13 Arap uçağına yok etti ve havaalanını tahrip ettiler.

6 Ocak 1969Fransa İsrail’in kamuoyuna duyurduğu silah arzını yasakladı.

27 Ocak 1969Irak 9’u Yahudi 14 kişiyi İsrail ajanı oldukları gerekçesiyle astı.

1-4 Şubat 1969 Beşinci Filistin Ulusal Konseyi Kahire’de toplandı. El-Fetih Yasser Arafat’ın Yürütme Kurulu başkanı ilan edilmesi ile resmi kontrolü kazandı. Konsey; Müslüman Hristiyan ve Yahudilerden oluşan laik demokratik bir devlet hedefini ilan etti.

Şubat 18 1969FHKC Zürih’te El Al uçağına saldırdı.

Şubat 20 1969FHKC Kudüs’te bir süpermarkete saldırdı.

Şubat 24 1969 Israil Şam yakınlarında iki El-Fetih kampına hava saldırısı düzenledi. Çok sayıda insan öldü. El-Fetih pozisyonunu güçlendirmek için Ürdün’e geçti. FHKC Batı kuklası olarak görülen Kral Hüseyin’in devrilmesi yönündeki çağrısını daha açıktan yapmaya başladı.

Şubat 1969 Suriye Baas Partisinde iç çatışmalar: Hafız Esad Savunma Bakanı Suriye silahlı kuvvetlerinin tüm kontrolünü ele geçirdi. Sivil kurumlar Başkan Atasi’nin kontrolüne bırakıldı.

Mart 11 1969Golda Meir, Levi Eşkol’ün ölümünün ardından İsrail Başbakanı oldu.

29 Ağustos 1969Leyla Halid yönetimindeki grup Tel Aviv’e uçan TWA uçağını kaçırdı.

Mart 1969 Süveyş Kanalı konusunda Mısır ve İsrail arasındaki gerilim Mısır’ın Sovyetlerden SAM-2 radar ve pilotları, İsrail’in ABD’den Fantom jetleri ve Hawk füzeleri almasıyla kızıştı.

23 Nisan 1969 İsrail ve Mısır arasında zaiyat saldırıları – Nasır resmen ataşkese daha fazla uymayacağını deklare etti. Sürekli top atışları ve havada itdalaşı ile birlikte Mısır hedeflerine İsrail Hava Kuvvetleri bombardımanı başladı. ABD Nasır’ın ateşkesi ihlal ettiği ve yeni bir savaş hazırlığı içinde olduğuna yönelik İsrail raporlarıyla aynı fikirde olduğunu duyurdu.

1 Eylül 1969Libya’da askeri darbe ile Kral İdris devrildi. Muammer Kaddafi iktidarı ele geçirdi ve Cumhuriyeti ilan etti.

9 Eylül 1969Mısır’a geniş çaplı İsrail saldırıları.

22 Ekim 1969 Filistinli gerillalar Lübnan güvenlik güçleriyle çatıştı. 3 Kasım’da El-Fetih ile Lübnan arasında bir uzlaşmaya varıldı.

26 Kasım 1969Suudi Arabistan ve Güney Yemen birlikleri arasında al-Wadeiah’ta çatışma.

9 Aralık 1969 ABD Başkan yardımcısı (US Secretary of State) William Rogers İsrail-Mısır barış planı önerisini sundu (Roger Planı) iki taraf tarafından da reddedildi.

21-23 Aralık Rabat’ta altıncı Arap zirvesi’nde uzlaşma sağlanamadı.

Temmuz 1970 Temmuz 1970’de ABD ve Sovyetler Birliği’nin her iki taraf üzerindeki baskısı sonucu zaiyet savaşı ataşkesle sona erdi.

Eylül 1970 “Kara Eylül” – Ürdün Kralı Hüseyin FKÖ’nün artan tehditlerine karşı harekete geçti. Filistinli gerillalar Ürdün’den çıktılar; Lübnan’da yerleşimler oluşturmaya başladılar.

6 Eylül 1970 FHKC Swissair, BOAC, PanAm ve TWA uçaklarını kaçırdı ve onları Ürdün’e yönlendirdi. 310 yolcu rehin alındı ve Filistinli tutsakların serbest bırakılması konusunda varılan anlaşma ile serbest bırakıldı.Uçak kaçırmaların ardından Lufthansa gerilla hareketlerine haraç vermeye başladı Fransa anti-İsrail bir politika izleyeceğini taahhüt ederek Air France için dokunulmazlık satın aldı.

28 Eylül 1970Nasır Ürdün-Filistin ateşkesinin ardından geçirdiği bir kalp krizi sonucu öldü. Yerine Enver Sedat geçti.

30 Mayıs 1972FHKC ve Japon Kızıl Ordusu Lod Havaalanına saldırdı, 27 kişi öldü.

5 Eylül 1972 Kara Eylül hareketi Münih’te İsrail Olimpiyat takımını katletti. İsraillilerin sistematik sürek avı bu olaydan sonra başladı.

6 Ekim 1973 Yom Kippur Savaşı (Ekim SAvaşı). Yahudi kefaret gününde gerçekleştirilen sürpriz bir saldırıyla Mısır Süveyş Kanalını ve karşı taraftan dar bir şeridi geri aldı. Suriye Golan Tepelerini geri aldı. ABD’nin yaptığı silah yardımının ardından İsrail Suriye’yi geri püskürtmeyi başardı ve Şam’ı almakla tehdit etti. Sina’da İsrail Süveyş Kanalı’nı geçti ve Mısır Üçüncü Ordu’sunu yok etti. İsrail’in verdiği kayıplar çok yüksek orandaydı bu yüzden hem Suriye hem de Mısır savaşın yıldönümlerinde zaferlerini kutlamaktadırlar.

22 Ekim1973 BM 338 Nolu Güvenlik Konseyi Kararı ile ateşkes çağrısında bulundu. İsrail Sina’nın bir bölümünden Mısır üçüncü ordusunun toparlanmasıyla aşamalı olarak geri çekilmeye başladı. Benzer şekilde Golan tepelerinin de küçük bir bölümünden geri çekildi.

21-29 Aralık 1973 Ortadoğu Barış konferansı Ürdün, Mısır, Sovyetleri Birliği, ABD ve İsrail’in katılımıyla Cenova’da toplandı (Suriye katımayı reddetti). Birincil amaç, askerlerin savaş alanından çekilmesiydi.

10 Nisan 1974 Golda Meir, Yom Kippur Savaşı üzerine düzenlenen bir halk protestosunun ardından İsrail Başbakanlığından istifa etti. Yerine eski Genelkurmay Başkanı ve İsrail’in ABD Büyükelçisi İshak Rabin atandı.

11 Nisan 1974 Kiryat Şmona Katliamı – FHKC Filistin’li tutsakların serbest bırakılması için bir binadaki insanları rehin aldı. İsrail insanların tutulduğu binayı ateşe verdi. İsrail’in Güney Lübnan’a akınları BM tarafından kınandı.

15 Mayıs 1974 FKÖ güney İsrail’de Ma’alot isimli köyde bir okulu tutsakların serbest bırakılması talebiyle ele geçirdi. 25 kişi öldü, pek çok kişi yaralandı.

31 Mayıs 1974Golan üzerinde Suriye-İsrail asker çekme anlaşması.

Haziran 1974 Filistin Ulusal Konseyi, “Filistin Kurtuluş Örgütü, Filistin toprağını özgürleştirmek ve halkın ulusal, bağımsız ve mücadeleci otoritesini özgürleştirilecek her karış Filistin toprağında kurmak için her araçla mücadele edecektir.” kararını aldı. Bu kararın yaratmış olduğu fikir ayrılığı üzerine Filistin Halk Kurtuluş Cephesi, Filistin Kurtuluş Örgütü’nden ayrıldı.

29 Ekim 1974Rabat’ta toplanan Arap Ligi Zirvesi’nde Filistin halkının tek meşru temsilcisinin FKÖ olduğu açıklandı.

13 Kasım 1974 Yaser Arafat BM Genel Kurulu’nda konuştu. BM Genel Kurulu Filistin’in egemenlik hakkının olduğunu ve FKÖ’nün gözlemci statüsünde genel kurullara katılmasını onayladı.

Kasım – Aralık 19753379 sayılı BM Genel Meclis Kararı, Siyonizmin ırkçılık olduğunu karara bağladı.

31 Mayıs 1976Suriye, Maruni Hıristiyanlar tarafından Lüban’a çağrıldı.

Haziran-Temmuz 1976 Filistinliler bir Air-France uçağını Uganda’ya kaçırdı. İsrail Savunma Kuvvetleri Uganda’ya iniş yaptı. Operasyon düzenleyerek rehinelerin büyük bölümünü kurtardı.

20 Haziran 1977 Likud Partisi hükümeti kurdu. Batı Şeria ve Gazze’deki İsrail yerleşimleri Likud’un yükselişi ile birlikte yoğunlaşmaya başladı.

20 Kasım 1977 Mısır Devlet Başkanı Enver Sedat Kudüs’e geldi ve İsrail parlamentosu Knesset’te bölgesel sorunlar ve barış üzerine bir konuşma yaptı.

15 Mart 1978 Hayfa otobanında Tel-Aviv’e giden bir otobüsün kaçırılmasını bahane ederek İsrail Lübnan’ı işgal etti. Birleşmiş Milletler, İsrail’in Lübnan’dan derhal geri çekilmesi yönünde bir karar aldı.

17 Eylül 1978 Mısır Devlet Başkanı Enver Sedat ve İsrail Başbakanı Menachem Begin ABD’nin gözetiminde Camp David’de toplandı ve Ortadoğu’da ve İsrail ile Mısır arasında barış için bir çerçeve anlaşması imzalandı.

26 Mart 1979İsrail ve Mısır, barış anlaşması imzaladılar.

7 Haziran 1981İsrail, Irak’ın nükleer reaktörünü yok etti.

6 Ekim 1981Mısır Devlet Başkanı Enver Sedat, suikast sonucu öldü.

29 Nisan 1982İsrail barış anlaşması uyarınca Sina’yı Mısır’a terk etmeyi tamamladı.

3 Haziran 1982İsrail Büyükelçisi Şlomo Argov’a suikast girişiminde bulunuldu. FKÖ, İsrail’e ilk kez roket saldırısında bulundu.

6 Haziran 1982 FKÖ’yle mücadele etmek bahanesiyle İsrail, bir kez daha Lübnan’ı işgal etti. BM’nin İsrail’in çekilmesi yönündeki yeni kararlarına rağmen Beyrut’a doğru ilerlemeye devam etti. 13 Haziran’da başkenti kuşatma altına aldı. İsrail kabinesinde Şaron’un savaş planına dair bir bölünme yaşandı.

9 Haziran 1982Suriye’nin Sovyetler Birliği’nden almış olduğu radar sistemini İsrail yok etti.

Yaz 1982Lübnanlı Şii örgüt Hizbullah kuruldu.

22 Ağustos 1982 FKÖ, Beyrut’u tahliye etti. Yaklaşık 14 bin kişi başkenti terk etti ve FKÖ Karargahı Tunus’a taşındı.

23 Ağustos 1982Beşir Cemayil Lübnan Devlet Başkanı oldu.

14 Eylül 1982Beşir Cemayil suikasta uğradı. Suikastın Suriye tarafından yapıldığı öne sürüldü.

15 Eylül 1982İsrail Batı Beyrut’u işgal etti.

16-17 Eylül 1982 İsrail’in desteği ile Lübnan’lı Falanjistler, Sabra ve Şatilla katliamlarını gerçekleştirdi. 400 ila 800 Filistinli sivil mülteci katledildi.

24 Eylül 1982İsrail’de “Barış Şimdi” hareketi rekor düzeyde bir katılımla (yaklaşık 300 bin) bir miting düzenlendi.

11 Kasım 1982Tire’deki İsrail askeri karargahı havaya uçtu.

8 Şubat 1983Ariel Şaron ve diğer askeri yetkililer Sabra ve Şatila Katliamlarından dolaylı olarak sorumlu bulundu.

18 Nisan 1983Hizbullah Beyrut’taki ABD elçiliğine intihar eylemi düzenledi.

17 Mayıs 1983İsrail ve Lübnan saldırmazlık anlaşması imzaladı.

3 Eylül 1983İsrail, Lübnan’dan kısmen çekilmeye başladı.

23 Ekim 1983Hizbullah intihar bombacısı, ABD’nin Beyrut’taki deniz üssünü havaya uçurdu.

20 Eylül 1984Hizbullah, Beyrut’ta yeniden inşa edilen Amerikan elçiliğini bombaladı.

Haziran 1985İsrail Ulusal Birlik Hükümeti, işgal altındaki Lübnan topraklarından çekilme emri verdi.

Kasım 1985 Jonathan Pollard, İsrail için ajanlık yaptığı nedeniyle ABD yetkilileri tarafından yakalandı ve ömür boyu hapse mahkum edidi.

8 Aralık 1987Birinci İntifada başladı.

Ocak 1988Hamas kuruldu.

15 Kasım 1988Filistin Ulusal Konseyi Filistin Devleti’ni ilan etti.

15 Mayıs 1989İsrail Barış Planı

Kasım 1989Taif Mutabakatı ile Lübnan İç Savaşı sona erdi.

Ağustos 1990Irak Kuveyt’i işgal etti.

Ocak 1991 Çöl Fırtınası Operasyonu (Körfez Savaşı) başladı. Irak Kuveyt’ten çekilirken İsrail’i vurdu.

20 Mayıs 1991Suriye-Lübnan İşbirliği Anlaşması imzalandı.

30 Ekim 1991Ortadoğu sorununun barışçıl çözümü için Madrid Barış Konferansı toplandı.

23 Haziran 1992Eski general, İşçi Partisi lideri İshak Rabin İsrail’in başbakanı olarak seçildi.

16 Nisan 1993Hamas’ın ilk intihar saldırısı gerçekleşti.

13 Eylül 1993 Oslo Beyannamesi – İsrail ve Filistin birbirlerini karşlıklı olarak tanıma konusunda uzlaştılar. Yaser Arafat ve FKÖ’nün Gazze’ye dönmesine izin verildi. FKÖ ve Filistin yönetimi İsrail’e karşı terör eylemlerini kınadı. İsrail küçük bir alandan çekildi ancak Gazze ve Batı Şeria’dan çekilmedi. İsrail hiçbir yerleşim bölgesini boşaltmadığı gibi yerleşim bölgeleri genişletirken Yahudi yerleşimcilerin sayısı ciddi biçimde arttı.

25 Şubat 1994 Baruch Goldstein isimli yerleşimci, Hebron’da Hz. İbrahim Türbesinin Camisi’nde ibadet eden müslümanlara ateş açtı. 30 müslüman öldü. Katliamın ardından İsrail hükümeti türbeyi uzun süreliğine ibadete kapattı. Goldstein, sağcı İsraillilerce türbe haline getirildi.Türbe 2000 yılında İsrail Hükümeti tarafından yıkıldı.

Nisan 1994Hamas İsrail köylerine bombalı saldırıda bulundu.

Mayıs 1994 Mısır’ın başkenti Kahire’de Özerklik anlaşması imzalandı. Gazze kenti ile Batı Şeria’daki Eriha ilk Filistin özerk bölgeleri oldu. Yaser Arafat Gazze’ye vardı.

19 Ekim 1994Hamas Tel-Aviv’de bir otobüse intihar saldırısında bulundu.

24 Temmuz 1994Hamas Tel-Aviv’de bir otobüse intihar saldırısında bulundu.

26 Ekim 1994Ürdün ve İsrail arasında barış görüşmeleri başladı.

Mayıs 1995 İsrail ve Suriye barış görüşmeleri sonuca ulaşabilecek kadar olgunlaştı.

28 Eylül 1995Oslo Geçici Anlaşması imzalandı.

4 Kasım 1995İsrail Başbakanı İshak Rabin bir Yahudi tarafından öldürüldü.

5 Ocak 1996 İsrail Güvenlik Servisi 60 kişinin ölümünden sorumlu tuttukları Filistinli Yihyeh Ayaş’ı bir suikast ile öldürdü. Ayaş’ın ismi Filistin Ulusal Meclisi tarafından bir meydana verildi.

25 Şubat 1996 Hamas Kudüs’te bir otobüse intihar saldırısında bulundu. Hemen ardından Aşkelon’da İsrail askerlerinin bulunduğu bir nokta havaya uçtu.

3 Mart 1996 Hamas Kudüs’ten Yafa’ya giden bir otobüse intihar saldırısında bulundu. Bu önceki haftaki eylemle aynı yerde ve aynı zamanda gerçekleşmişti.

4 Mart 1996Dizengoff Merkezi bombalaması gerçekleşti. Bombalamayı Hamas üstlendi.

Haziran 1996Likud lideri Benjamin Nethanyahu seçilerek başbakanlık görevini Şimon Peres’ten devraldı.

18 Ocak 1997İsrail ve Filistin Batı Şeria’da İsrail yayılmacılığı üzerine bir anlaşmaya vardı.

21 Mart 1997Hamas Tel-Aviv’de bir kafeye intihar saldırısında bulundu.

30 Temmuz 1997Tel-Aviv’de Hamas ve İslami Cihad’ın düzenlediği iki intihar saldırısı gerçekleşti.

Eylül 1997 İsrail ajanları Ürdün’de Hamas liderlerinden Halid Meşal’i öldürme girişiminde bulundular ancak bu büyük bir fiyasko ile sonuçlandı. Ürdün’deki kamuoyu tepkisini hafifletmek için İsrail Hamas lideri Şeyh Ahmet Yasin’i serbest bıraktı.

Ekim 1998 Wye River Görüşmeleri başladı. İsrail ve Filistin Oslo Anlaşmasındaki hükümlere uyacaklarını ilan etti. İsrail siyasî tutukluları bırakacağını açıklarken Filistin Yönetimi fazla polis gücünü dağıtacağını ve yasa dışı silahları toplayacağı güvencesini verdi.

17 Mayıs 1999 İsrail’de eski general, yeni İşçi Partisi lideri Ehud başbakan oldu. Barak, barış sürecinin hızlandıralacağını duyurdu.

4 Eylül 1999 İsrail Başbakanı Barak ile Filistin Lideri Arafat, barış müzakerelerine yeniden başladılar. 13 Eylül’e kadar tam kapsamlı nihai barış anlaşmasının hazırlanması ve bir yıla kadar bu anlaşmanın imzalanması ilkesi kabul edildi. İsrail askerlerinin çekilme takvimi belirlendi, Filistin’e liman yapma hakkı tanındı. İsrail ve Filistinli yetkililer, güvenlik sorunlarıyla ilgili bilgi değişimi konusunda işbirliği yapmayı kabul etti.

Ocak 2000İsrail-Suriye barış görüşmeleri Ehud Barak tarafından sürdürüldü.

Mart 2000İsrail-Suriye barış görüşmeleri başarısızlıkla sonuçlandı.

Mayıs 2000 İsrail’in Lübnan’da uluslararası sınırlara çekilmesi Hizbullah gerillalarının ısrarlı mücadelesi sonucu tamamlandı. İsrail üç askerinin Hizbullah tarafından kaçırıldığını iddia etti.

10 Haziran 2000Suriye Devlet Başkanı Hafız Esad öldü. Yerine oğlu Beşar Easd geçti.

Temmuz 2000 Camp David görüşmeleri başladı.

28 Eylül 2000 Likud Partisi lideri ve Sabra ve Şatilla katliamlarının müsebbibi Şaron’un Kudüs’te Haremmüşşerif’i ziyaret etmesiyle ikinci Filistin İntifadası patlak verdi.

17 Ekim 2000 Arafat ve Barak ABD Başkanı Bill Clinton’ın arabuluculuğunda Mısır’da yapılan Şarm El Şeyh zirvesinde ateşkes kararı aldı ancak karar uygulanamadı. Bu esnada Mısır şiddet kullanmama kararını bozduğunu açıkladı.

21-22 Ekim 2000 Arap Ligi Olağanüstü Zirvesi Hüsnü Mübarek’in ev sahipliğinde toplandı. Mısır lideri, İntifada’nın yanında olduklarını açıkladı.

Aralık 2000Bollard Askeri Üssü Görüşmeleri ve 2001 Ocak’ında Taba’da sürdürülen görüşmeler tümüyle sonuçsuz kaldı.

6 Şubat 2001Likud lideri Ariel Şaron başbakanlığa seçildi ve “barış ve güvenlik” sözü verdi.

27-28 Mart 200113. Arap Ligi Zirvesi Beyrut’ta toplandı ve İsrail’e karşı Arap boykotunun yeniden başlamasını karara bağladı

Nisan-Mayıs 2001 İsrail ve Filistinlilere “Mitchell Komisyonu” olarak bilinen Ortadoğu Araştırma Komisyonu tarafından hazırlanan rapor sunuldu. Raporda yeni Yahudi yerleşim birimleri oluşturma projelerinin dondurulması, şiddetin tamamen sona erdirilmesi ve barış görüşmelerinin yeniden başlaması önerildi.

1 Haziran 2001Tel-Aviv’de bir diskotekte intihar eylemi gerçekleşti. Eylemi hem Hamas hem de İslami Cihad üstlendi.

13 Haziran 2001 Amerikan Merkezi Haberalma Teşkilatı (CIA) Başkanı George Tenet arabuluculuğunda taraflar ateşkes ilan etti ancak bu da yürümedi.

9 Ağustos 2001İslami Cihad Kudüs’te bir pizzacıyı bombaladı.

27 Ağustos 2001 İsrail FHKC’nin Genel Sekreteri Abu Ali Mustafa’yı suikast ile öldürdü.

11 Eylül 2001DTÖ’ye 11 Eylül saldırıları gerçekleşti.

17 Ekim 2001 FHKC, İsrail Turizm Bakanı’na suikast düzenledi. İsrail, yönetimi Filistin Özerk Yönetimi’nden müdahale etmesini istedi. FÖY’nin etkili biçimde müdahale etmediğini bahane ederek İsrail Batı Şeria’ya girdi.

Mart 2002 Beyrut’ta Arap Ligi Zirvesi yeniden toplandı. Zirvede Suudi Prensi Abdullah, yeni Arap-İsrail barış planını sundu. Plan, başkenti Kudüs olan Filistin devletinin tanınması ve mültecilerin haklarının geri verilmesi karşılığında, İsrail ile Arap ülkeleri arasındaki ilişkilerin normalleştirilmesini öngörüyordu.

Mart-Nisan 2002 İsrail, intihar bombacılarının eylemlerini bahane ederek, Batı Şeria’da bir “Müdafaa Duvarı” inşa edeceğini açıkladı. Filistin liderlerini tutukladı FÖY Başkanı Arafat’ı Ramallah’ta karargahında (Mukata) tutsak etti. Cenin’deki mülteci kampına yapılan operasyonda en az 50 sivil öldü.

Mayıs 2002Mukata kuşatması sona erdi.

30 Mayıs 2002FÖY Lideri Arafat, FÖY Anayasası’nı yürürlüğe koydu.

24 Haziran 2002 Bush, İsrail’in geri çekilmesi ve Filistin Devleti konularında çağrıda bulunan bir konuşma yaptı. İsrail tüm Batı Şeria’yı yeniden işgal etmek için harekete geçti.

23 Temmuz 2002İsrail, Hamas liderlerinden Salih Şehadeh’i bir suikast ile öldürdü.

Ekim 2002Libya Arap Ligi’nden ayrıldığını açıkladı.

Ocak 2003 Filistinli gruplar ilk kez Kahire’de bir araya geldi. Konferansta İsrail’in ateşkes çağrısı konusunda bir görüş birliğine varılamadı. Hamas ve İslami Cihad FKÖ’nün artık Filistin halkının çıkarlarını temsil etmediğini söyledi.

5 Ocak 2003Hamas, İsrail Savunma Kuvvetleri’nin artan basıncına karşı Tel-Aviv’de çifte intihar saldırısında bulundu.

28 Ocak 2003Ariel Şaron yeniden başbakanlığa seçildi.

Şubat 2003İsrail Şubat aynın sonuna doğru Nablus ve Batı Şeria’ya bir dizi saldırıda bulundu. Çok sayıda sivil öldü.

5 Mart 2003 Hamas Hayfa’da bir otobüste intihar eylemi düzeledi. Batı Şeria’dan atılan füzenin İsrail’in güney bölgesi Sderot’u vurması üzerine İsrail Gazze’yi yeniden işgal etti.

19 Mart 2003Irak, ABD tarafından işgal edilmeye başlandı.

9 Nisan 2003ABD Bağdat’ı ele geçirdiğini duyurdu.

24 Nisan 2003 Arafat, bazı yetkilerini devrederek Mahmud Abbas’ı başbakan olarak atadı ancak güvenlik güçlerinin denetimini vermeyi reddedince Abbas istifa etti.

29 Nisan 2003ABD yeni yol haritasını açıkladı.

4 Haziran 2003 Akabe Zirvesi – Bush-Şaron-Abbas yeni barış planını ele almak için Ürdün’deki zirveye katıldı. İslami Cihad ve Hamas eylemlerini sürdürdü.

10-11 Haziran 2003 İsrail, Hamas liderlerinden Ahmed Rantisi’ye suikast girişiminde bulundu. Girişim başarısızlıkla sonuçlandı. Hamas bunun üzerine Kudüs’te intihar eyleminde bulundu.

20 Ağustos 2003Hamas, Kudüs’te intihar eylemi düzenledi.

21 Ağustos 2003 İsrail, Hamas liderlerinden İsmail Ebu Şenab’ı düzenlediği suikast ile öldürdü ve Batı Şeria’da büyük çaplı bir operasyona başladı.

6 Eylül 2003 Mahmud Abbas istifa etti. İsrail, Hamas’ın ruhani lideri Ahmed Yasin’e bir başarısız suikast girişiminde daha bulundu.

8 Eylül 2003Filistin’de başbakanlığa, Meclis Başkanı Ahmed Kurey getirildi.

10 Eylül 2003 İsrail’de çifte intihar eylemi düzenlendi. Bunun üzerine İsrail bir kez daha Yaser Arafat’ın karargahı Mukata’yı kuşatma altına aldı. Condoleeza Rice yol haritasının “hâlâ masada” olduğunu belirtti.

10 Eylül 2003İsrail, Yaser Arafat’ı öldürmek için ilke kararı aldı.

4 Ekim 2003İslami Cihad, Hayfa’da bir restorana intihar saldırısı düzenledi.

5 Ekim 2003İsrail jetleri Suriye’de bir kampı ABD onayı ile bombaladı.

9 Ekim 2003Ahmet Kurey, kabinedeki uyumsuzluk ve Arafat ile görüş ayrılıklarını gerekçe göstererek istifa etti.

12 Kasım 2003Ahmet Kurey yeni hükümeti oluşturdu.

19 Kasım 2003BM Güvenlik Konseyi, yol haritasını desteklediğini bildiren bir karar aldı.

24 Kasım 2003 İsrail Başbakanı, yol haritasının başarısızlığa uğraması halinde de “terörizme son vermek için” tek taraflı biçimde İsrail kuvvetlerinin çekileceğini açıkladı.

8 Aralık 2003 İsrail’in inşa ettiği duvarın meşruiyeti konusu, Uluslararası Adalet Divanı’na taşındı. Adalet Divanı, İsrail’in “güvenlik duvarını” uluslararası hukuka aykırı buldu.

22 Mart 2004İsrail Savunma Kuvvetleri Hamas lideri Ahmet Yasin’i tekerlekli sandalyesi üzerinde bombalayarak öldürdü.

14 Nisan 2004Şaron, destek için Bush ile görüştü.

17 Nisan 2004İsrail Savunma Kuvvetleri Hamas lideri Abdül Aziz Rantisi’ye suikast düzenledi.

Mayıs 2004 Şaron’un açıklamış olduğu geri çekilme planı Likud Partsi’nin oyları ile geri çevrildi. İsrail bir kez daha Gazze’ye girerek sivil yerleşimcileri katletti.

9 Temmuz 2004 Uluslararası Adalet Divanı, İsrail’in güvenlik duvarının insanlık dışı bir uygulama olduğuna karar verdi ve duvarı gayrı meşru ilan etti.

12-19 Temmuz 2004Filistinli güçler arasında ciddi çatışmalar başladı.

31 Ağustos 2004 Bir otobüste düzenlenen intihar eylemi sonucu 16 İsrailli öldü. Bir başka intihar eylemi de Kudüs’te gerçekleşti. İsrail bunun üzerine Batı Şeria ve Gazze’deki operasyonlarını yoğunlaştırdı.

26 Eylül 2004 Hamas lideri Şeyh Halil Şam’da suikast sonucu öldü. Hamas İsrail dışındaki İsrail hedeflerinin de gündeme alındığını duyurdu. ABD’nin baskısı ile Hamas liderleri Şam’dan çıkartıldı.

29 Eylül 2004 İsrail’e karşı roket saldırısı düzenlendiği gerekçesi ile İsrail Gazze’nin büyük bölümünü yeniden işgal etti. Evleri yıktı ve 80 sivili öldürdü.

7 Ekim 2004 Taba’daki Hilton Oteli’nde intihar eylemi düzenlendi. Filistinli hiçbir grup saldırıyı üstlenmedi, bunun üzerine gözler El Kaide’ye çevrildi.

25-26 Ekim 2004İsrail parlamentosu Gazze’den çekilme kararını onayladı.

11 Kasım 2004Yaser Arafat öldü. Filistin’de Arafat sonrası bir politik kargaşa dönemi başladı.

5 Aralık 2004Mısır, İsrail’e ajanlık yaptığı gerekçesi ile tutuklamış olduğu Azzam Azzam’ı serbest bıraktı.

12 Aralık 2004Hamas ve Fatah Kartalları İsrail’e karşı büyük bir bombalama eylemi düzenledi.

14 Aralık 2004 Mısır, ABD ve İsrail üçlü bir ticaret anlaşması imzaladı. Mısır ABD’nin gümrük uygulamayacağı ürünlerin üretileceği ve İsrail’in %11’lik hisse ile dahil olacağı Vasıflı Sanayi Bölgeleri oluşturacağını ilan etti.

2005

• 9 Ocak Mahmud Abbas, Filistin’in devlet başkanı oldu.
• 10 Ocak Ariel Şaron bir birlik hükümeti oluşturdu.
• 8 Şubat Şarm el Şeyh Konferansı yapıldı. İsrail 900 Filistinli tutsağı serbest bıraktı. İntifada sona erdi. Mısır ve Ürdün İsrail’e elçi gönderdiler.
• 14 Şubat Refik Hariri suikastı.
• 25 Şubat İslami Cihad, Tel-Aviv’de bir intihar eylemi düzenledi.
• 1 Mart İngiltere’nin ev sahipliği ile toplanan Londra Konferansı Filistin güvenlik güçlerinin yeniden düzenlenmesi ve Filistin Yönetimi’nin malî olarak desteklenmesine karar verdi.
• 16 Mart Kahire Konferansı toplandı.
• 26 Mayıs Mahmud Abbas, Beyaz Saray’da Bush tarafından kabul edildi. Bush ek 50 milyon dolarlık yardım sözü verdi. Bunun dışında 1949 Ateşkesi’ndeki sınırların tanınması gerektiğini söyledi. İsrail Filistin topraklarından çekilirken 400 tutsağı serbest bıraktı.
• 21 Haziran Condoleeza Rice’ın bölgeye düzenlediği gezi sonrası buluşan Abbas ve Şaron bir sonuca ulaşamadı.
• 30 Haziran Gazze’yi boşaltması gereken Yahudi yerleşimciler sert gösterilerde bulunmaya başladılar. Bir Filistinli gence linç girişiminde bulunuldu.
• 13 Temmuz İslami Cihad, bir alışveriş merkezine intihar saldırısında bulundu. İsrail ve Filistin arasındaki çatışmalar büyüdü. İsrail yeniden işgale başladı. Hamas, İsrail topraklarına roket atışında bulundu. İsrail, suikastları yeniden gündeme aldığını açıkladı ve ardından Gazze’ye giriş çıkışı yasakladığını ilan etti.
• 15 Ağustos İsrail Gazze’deki yerleşimlerini boşaltmaya başladı. 24 Ağustos’ta bu işlem sona erdi.
• 12 Eylül Son İsrail askerleri de Gazze’yi terk etti.
• 15 Eylül Şaron, BM’ye başvurarak İsraillilere İsrail’in birleşik bir Kudüs hakkının ve teröre karşı mücadele kararlılığının tanınmasını istedi
• 15 Eylül İsrail Yüksek Mahkemesi “duvar”ın uluslararası yasalara aykırı olmadığına karar verdi.
• 23 Eylül Filistin Yönetimi, Hamas’ın son silahlı gösterisinde meydana gelen patlamayı neden göstererek Gazze’de silahlı gösteri yürüyüşlerini yasakladı. İsrail Hamas’ın faaliyetlerini bahane ederek yeni saldırılarda ve nokta atışlarında bulundu.
• Ekim Filistin’de yerel seçimleri yapıldı. El-Fetih 55 sandalye kazanırken Hamas 24 sandalye kazandı. El-Fetih ve Hamas arasındaki çatışma sonucu 3 kişi öldü.
• Kasım Amir Perez İşçi Partisi’nin yeni lideri oldu. İşçi Partisi’ni koalisyondan çıkardı. Likud içinde yükselen muhalefet nedeniyle Şaron partisinden istifa ederek yeni bir siyasî oluşum çağrısında bulundu. Kadima Partisi kuruldu.

2006

• 4 Ocak Ariel Şaron, şiddetli bir sağlık problemi nedeniyle hastaneye kaldırıldı ve İsrail ile yeni Kadima Partisi’nin liderliğini fiilen bırakmış oldu. İsrail’in ve Kadima’nın yeni lideri Ehud Olmert oldu.
• 26 Ocak Yapılan seçimler sonucu Hamas, Filistin Yasama Konseyi’nde çoğunluğu ele geçirdi. İsrail, AB ve ABD ile ilişkiler gerildi. Filistin’e tüm mali yardımlar durdu.
• Mart İsrail, Filistin’e yeni bir saldırı düzenledi.
• 28 Mart Ehud Olmert İsrail Başbakanı seçildi. Kadima seçimlerde tek başına hükümet kuracak çoğunluğu sağlayamadı.
• 11 Mayıs Filistinli tutsaklar ulusal birlik belgesi yayınladılar. Bu belge, Gazze ve Batı Şeria’da bir devletin tanınmasını, Filistinli mültecilerin geri dönmesini içeriyordu. Hamas söz konusu belgeyi ve imzalayan Hamaslı tutsakları tanımadığını ilan etti. Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas anlaşmazlık halinde belgenin onayı konusunda bir referandum düzenleneceğini açıkladı. 28 Haziran’da gözden geçirilmiş belge yayınlandı. El-Fetih ve Hamas uzlaştı. Ancak Abbas yine de referandum çağrısı yaptı.
• Haziran İsrail, Gazze ve Batı Şeria’ya nokta atışları düzenlemeye devam etti. Hamas bunun üzerine İsrail’e roket saldırısında bulundu.
• 25 Haziran Filistin Yönetimi’nin ilan ettiği ateşkesin ardından Hamas bir İsrail askerini kaçırdı. Filistinli tutsakların serbest bırakılmasını talep etti. İsrail, pazarlık yapmayacağını söyleyerek askerin serbest bırakılmasını istedi.
• 27 Haziran Hamas ve El-Fetih Filistinli Tutsaklar Belgesi’ni imzaladılar. İsrail kaçırılan asker bahanesiyle Yaz Yağmuru Harekatına başladı ve tüm Gazze’yi işgal etti.
• 12 Haziran İsrail, Hizbullah’ın askerlerini rehin aldığı gerekçesi ile Lübnan’ı işgal girişiminde bulundu, ancak hiç beklemediği bir direniş ile karşılaştı. Sivil yerleşimlerine dönük akıl almaz saldırılar düzenleyen İsrail, İran Savaşı’nın zeminini hazırlayan adımı Ortadoğu’da atmış oldu. İsrail, Lübnan’ın iç kesimlerine ilerleyemedi. Bir süre sonra içinde Türkiye’den giden askerlerin de bulunduğu BM Barış Gücü Lübnan’a yerleşti.

---

* Kronoloji, esas olarak www.mideast.org internet sayfasındaki İngilizce kronolojinin çevirisine dayanmaktadır. Kronolojinin orijinali kimi spekülasyonlar içerdiği ve İsrail’in haklılığını verili kabul eden kimi siyasi yorumlarda bulunduğu için kimi yerlerde değişiklikler yapmayı uygun bulduk. Ayrıca çeviriye yardım eden Gözde Kök’e teşekkür ediyoruz. (G.M.)