Marksizm / Yöntem – Sayfa 7

Gelenek‘in bu sayısında başladığımız “çerçeve metin” ve “değerlendirmeler” modelinin ilk örneklerinden biri de bu yazı. Başlarken, ilk örneğin içerebileceği oturmamışlıklar, olası acemilikler için okuyucudan özür dilemeliyim. Metin Çulhaoğlu’nun çizdiği çerçevedeki dört bölüm makul ve bütünlüklü bir kurgu izliyor. Çalışma eşitsiz gelişme yasasıyla ilgili bir genel tanımla başlıyor, eşitsiz gelişme yasasını kriz dinamikleri ve zayıf halka...

Haluk Yurtsever

Sayı 84|Mayıs 2005

Eşitsiz Gelişme Üzerine Tezler

Metin Çulhaoğlu’nun çerçeve yazısının dile getirdikleri ve çağrıştırdıkları üzerinden, tezler yazmaya, sorular formüle etmeye, bu sorulara yeniden düşünmeye, tartışmaya açık yanıtlar vermeye çalıştım. 1. Eşitsiz gelişmenin, kapitalizm öncesi toplumlar için de geçerli evrensel bir olgu ve eğilim olduğunu düşünüyorum. Geliştirilmesi ve derinleştirilmesi gerekiyor. Bugünkü bilgi ve ilgi düzeyimizde eşitsiz gelişmenin yasallıklarını kapitalist üretim biçiminden çıkarabildiğimiz...

Egemen Aslan

Sayı 84|Mayıs 2005

Komünist Manifesto ve Avrupa Merkezcilik, Devrim Merkezciliğin Manifestosu

I “Günümüzde burjuvazinin karşısında duran tüm sınıflar içinde yalnızca proletarya gerçekten devrimci bir sınıftır.” Komünist Parti Manifestosu‘nu yeniden okumak çok iyi bir bestenin müthiş bir yorumunu tekrar dinlemek gibidir. Besteyi ne kadar tanıdığınızı düşünürseniz düşünün her dinleyişinizde başka bir şey keşfedersiniz. Bu kimi zaman bir nota dizisidir, bir cümledir, kimi zaman ise sadece dahiyane bir...

Mahmut Boyuneğmez

Sayı 84|Mayıs 2005

Feuerbach Üzerine Tezler’i Anlamak

“Eğer yazmam gerekirse, hem de iyi ve ayrıntılı bir şekilde yazmam gerekirse, o zaman benim bildiğimi başkalarının da bildiğinden, en azından bunu benim bildiğim gibi bildiklerinden kuşku duymam gerekir. İşte sırf bu nedenle düşüncelerimi açıklarım. Ancak onların bunu bilmeleri gerektiğini ve bilmelerinin mümkün olduğunu da varsayarım.” “Feuerbach Üzerine Tezler’in ani parıltılarına yakından bakan her filozof...

Gazi Can

Sayı 84|Mayıs 2005

Levi-Strauss, Althusser Yapısalcılığı ve Marksizm: Toplumların Tarihsel Gelişim Şeması ve İdeoloji Üzerine

Marksist düşünceye, marksizme ilişkin yabancısı olmadığımız ve sıkça muhatabı kaldığımız eleştirileri biliyoruz. Bu eleştirilerden özellikle ikisinin öncelikle önemsenmesi gerektiğini düşünüyorum. Zira, bu eleştiriler üzerine bırakın dört başı mamur kuramsal açıklamaları, kimi girdilerin, zihin egzersizlerinin dahi yapılması, dünya ve Türkiye konjonktürünün zorlayıcılığı düşünüldüğünde anlam kazanmaktadır. Bu eleştirel yaklaşımların ilki, marksist düşüncede insanlığın ilerleyişinin kabalaştırıldığı, ekonomik-biyolojik determinizmle...

Kemal Kara

Sayı 83|Şubat 2005

Marx ve Engels’ in Klasiklerinden Hareketle… Marksizmin Gözünden Hukuka Bakış

Giriş Marksizmin hukuka bakışı başlığı teorik incelemelerin çok aşındırılmamış alanlarından birini oluşturmaktadır. Konu, geniş anlamda reel sosyalizm deneyi ile beraber ele alınmayıp, salt daha öznel bir alan olarak Marksizmin yaratıcılarının hukuk anlayışına indirgenirse, gerek yerli ve gerekse yabancı teorik çalışmalarda konunun ne kadar az işlendiği ortaya çıkacaktır. Bunun nedeni, hukukun hiçbir zaman Marx ve Engels...

Erkin Özalp

Sayı 82|Ekim 2004

Sosyalizmin Geçmiş Dönemine Ait Tartışma Başlıkları: Öz Örgütlenme ve Özyönetim

İşçilerin, kadınların, öğrencilerin, köylülerin ya da mahallelilerin “öz örgütlenmesi”, ne anlama gelir İlgili toplum kesimlerinin, kendi özgül sorunlarından hareketle ve başkalarından (devletten, burjuvaziden, partilerden, “lider”lerden vb.) bağımsız bir şekilde örgütlenmeleri… Örneğin, öz örgütlenme taraftarlarına göre, üniversiteli öğrenci gençler, “akademik-demokratik mücadele” ekseninde örgütleniyorsa, gerçek bir “öz örgütlenme” söz konusudur. Yok eğer birileri üniversite öğrencilerini ülke ölçeğindeki...

Edip Aktar

Sayı 82|Ekim 2004

Marksist İktisadı Kenar Süsü mü Yapmalı?

Kapitalizmin üniversitelerinde Marx’a pek çok değişik sıfat atfediliyor: Sosyolog, filozof, siyaset bilimci, iktisatçı… Marksizmin bu sıfatlardan sadece herhangi biriyle tanımlanabilecek bir düşünürün ürünlerine indirgenemeyeceği onu az da olsa tanıyan herkesin malumudur. Marksizmin akademide nasıl parçalara ayrıldığı bir tarafa, bu sıraladığımız sıfatlarla yapılan tanımlardan en cılızının sonuncusu, yani “iktisatçı Marx” olduğuna dikkat çekelim. Akademi Marx’ı...

Kemal Okuyan

Sayı 81|Haziran 2004

Bir Dış Politika Teorisi Var mı?

Yalnızca dar anlamıyla düşünsel yaşamımızın nereye doğru gittiğini değil, genel olarak siyasetin nasıl yapılandırılmakta olduğunu kavramak için de kitapçılardaki değişimi izlemek yararlı olabilir. Daha geniş mekanlara geçilmesinden, büyük yayın tekellerinin bu sektörü her geçen gün daha etkili bir biçimde denetlemesinden söz etmiyorum. Bu ikincisiyle elbette ilişkili olarak, kitapçı raflarındaki dağılımdaki değişime dikkat çekmek istiyorum. Çocuk...

Egemen Aslan

Sayı 81|Haziran 2004

Kelimeleşmiş Şeyler, Şeyleşmiş Kelimeler

Marx’ın bilimsel yönteme katkısı oldukça tartışmalı konuların başında gelir. Her şeyden önce Marx’ın bilimsel bir yöntem geliştirdiği saptamasına karşı çıkan birçok insan vardır. Ütopik sosyalizmden bilimsel sosyalizme geçiş olarak adlandırılan teorik sıçramanın bilimselliği veya bir başka deyişle sosyalizmin önündeki “bilimsel” nitelemesi özellikle burjuva ideolog ve bilim adamları tarafından keyfi bulunur. Aslında bu keyfi nitelemesi “bilim”...