Dizimizin elinizde bulunan 19. kitabının ana konusunu Türkiye solundan aydın tiplemeleri oluşturuyor. Bu ana konu çerçevesinde üç uzun yazımız yer alıyor. Üçünü de Gelenek imzasıyla yayınladığımız yazılarda sırasıyla üç Türk “aydını”, Yalçın Küçük, Murat Belge ve Doğu Perinçek’in kariyerleri, teorik ve siyasi performansları değerlendirilmeye çalışılıyor. Bu yazılar üzerinde yalnızca ele aldıkları kişilerin özel ve ilgi...
Aydını, Gelenek‘in bu kitapta ana teması açısından bir kez daha kısaca tanımlamak istiyorum. Aydın, bir taşıyıcıdır; taşıyıcı bir “zihin”dir. Yükü de, tarihsel gelişimin ve verili nesnelliklerin oluşturduğu bir bütün… Tarih ve gerçeklik, kendilerini en çok aydın zihnine yüklüyorlar. Aydını bu “yük” kavramıyla birlikte ele alınca, ortaya oldukça kritik bir konu çıkıyor: Taşıyıcı zihin böyle bir...
Aydınlar / Aydın Hareketi | Jakobenizm / İttihat Terakki / Kemalizm | Polemik | Portre | Türkiye Sol Tarihi | Türkiye Solu
Emre Kongar, Mustafa Akdağ, Sina Akşin, Niyazi Berkes, Doğu Ergil, Mete Tunçay… Bu listeyi uzatmak, biraz haksızlık yapmayı göze alarak Doğan Avcıoğlu’na kadar genişletmek veya araya başka isimler eklemek mümkün; ama bir şeyi değiştirmiyor. Liste, Türkiye solcusuna, uzunca bir süre “telif eser” bağlamında teorik gıda sunabilen araştırmacıları kapsıyor. Siyasi mücadele pratiği bir yana, Marksizme yakınlıkları...
Aydınlar / Aydın Hareketi | Jakobenizm / İttihat Terakki / Kemalizm | Polemik | Portre | Türkiye Sol Tarihi | Türkiye Solu
Siz hiç iri kafalı, ama çelimsiz veya gözlüklü ve elinde kalem ve mürekkep hokkası bulunan ya da aydın bakışlı “devrimci proleter” figürü gördünüz mü?… “… Bu işçi figürlerinin iki çarpıcı özelliği üstüne konuşmak istiyorum. Birincisi kolların ‘güçlü’ kaslarının, özellikle ele doğru yaklaşırken, giderek makinayı andırması. İkincisi ise, işçi figürlerinin ‘kol’ları ile ‘kafa’ları arasındaki orantı -daha...
Aydınlar / Aydın Hareketi | Jakobenizm / İttihat Terakki / Kemalizm | Polemik | Portre | Türkiye Sol Tarihi | Türkiye Solu
Türkiye sol hareketi yaklaşık yüz yıllık tarihinde birçok politik önder yetiştirdi. Tümü, kendi kimlikleriyle kimi özgünlükleri yalnız başlarına taşıdılar. Ancak politik mücadelenin artık toplumun derinliklerine doğru kök salmaya başladığı yıllardan, özellikle 60’lı yıllardan sonra, solda ortaya çıkan politik önderlerin, kimi kez, kendilerini biçimlendiren koşulların belirleyiciliği, kimi kez de kendi çizdikleri çizgilerin özgünlüğü altında belli bir...
Dünya Solu / Enternasyonalizm | Güncel Değerlendirmeler / Sosyalist Tavır | Jakobenizm / İttihat Terakki / Kemalizm | Polemik | Türkiye Sol Tarihi | Türkiye Solu
Yalnız Türkiye’de olduğu sanılmasın. Bütün dünyada sol hareket içerisindeki üç eğilim, son beş yıl içerisinde önemli değişmeler geçirmekte. Bu üç eğilim, dilerseniz sapma deyin, şu sıralar yeni dengelere, yeni yapılanmalara doğru yol alıyor. Trotskizmin, maoculuğun ve geleneksel sol kökenli revizyonist bölmenin yeni dengelere ve yeni yapılanmalara yönelmesi, çok belirleyici bir gelişme değildir. En azından, bu...
Türkiye tarihinde, son yüzyılda önemli değişikliklere neden olan dönemler var. Türkiye, bu dönemlerde iç ve dış dinamiklerin sonucu olarak, çok sarsılıyor. Sosyalist harekette ise, bu dönemler çok yoğun tartışmalara yol açıyor. Açmaya da devam ediyor. Özellikle üzerinde en fazla tartışılan dönem 27 Mayıs. Getirdiği nispi özgürlükler açısından, bir askeri darbenin ilerici sayılması çok büyük yanılgılara...
“… Marx, Engels ve Lenin’in bütünüyle farklı koşullarda geliştirip öne sürdükleri kimi çözümlemelerin, kendi bağlamlarından kopuk bir biçimde yinelenmemesi” gerekir. “Böyle bir çaba her şeyden önce Marksizm’in ruhunu boğmak, yaratıcı özünü hiç anlamamak olurdu.” Çok doğru. Katılmamak mümkün değil. Bu sözler Yeni Açılım‘ın ilk sayısının Çıkarken yazısında yer alıyor. Bu sözleri Gorbaçov’un, Marksizm’in “cansız bir...
Son günlerin en çok tartışılan konularından biri, hiç kuşkusuz, TBKP Program Tasarısı. Bunun böyle olmasının nedeni de, sanırım tasarının -Mehmet Ali Aybar’ın “güler yüzlü sosyalizm”e ilişkin kimi tezlerini saymazsak- Türkiye solu açısından taşıdığı yenilikler. TBKP Program Tasarısı üzerine, Türkiye’de yayınlanan dergilerde -yeterli sayıda olmasa bile- hayli yazı yayınlandı. Ama görüldüğü kadarıyla, bunların arasında en ilginci...
“Türkiye’de mevcut sosyal demokrat parti ya da partilerin, Avrupa’dakilerden farklı olarak tarihsel bir gelenekleri veya Marksist bir kökenleri bulunmadığı gerekçesiyle ‘sözde’ ya da ‘sahte’ sosyal demokrat olarak nitelenmesi bir yanılsamadır.” Eleştirinin özü burada yatıyor. Her ne kadar yazar, “değerlendirmeler söz konusu yazının temel saptama ve tezlerine değil, bunların arasındaki bağlantılara ve kavramlara yönelik olacak” diye...