Felsefe – Gelenek

Bir 19. yüzyıl kıta Avrupası düşünürü olarak G.W.F. Hegel’in günümüzde Türkiye’de yürütülen Anayasa tartışmaları esnasında yeniden hatırlanması şaşırtıcı mıdır? Düşünürün genel felsefi kuramına içkin olarak geliştirdiği devlet ve sivil toplum yaklaşımının kendisinden sonraki kuşaklar üzerindeki etkisi düşünüldüğünde bu sorunun cevabının olumsuz olduğu aşikâr. Hegel’in felsefesi mantıktan, doğa felsefesine, etiğe, hukuka ve siyasetin başlıca kavramlarına değin...

Ekin Görkem

Sayı 152 || Ocak 2021

Kadın mücadelesinde geri düşüncelere karşı materyalizmi güçlendirmek

Perry Anderson, bir eserinde[1] Marksizm’in maruz kaldığı bir çeşit kendi üzerine katlanma dinamiğine değiniyor. Ona göre, bilginin gelişmesi çoğunlukla uygun bir direnç katsayısının varlığına bağlıdır. Tarihsel materyalizm kendi döneminde öylesine güçlüdür; sağ eleştirilere karşı öyle üstün, sol eleştirileri marjinal kılmakta öyle başarılıdır ki, bu durum onun bazı atıl yanlarına ve kusurlarına kalıcılık kazandırmıştır. Yazar, sonrasında konuyu Marksizm’in...

Zelal Özgür Durmuş

Sayı 144|Ağustos 2019

Gerçekliği değiştirmek

2019 yılının bilim çalışmaları birçok alanda ilginç yeni adımların atılmasını sağladı; önceki yıllarda olduğu gibi. Örneğin, yıllar süren kolektif çalışma sonucunda bu yıl bir kara deliğin “fotoğrafı” çekildi. Kendisi kara, karanlık, çekim alanındaki ışığı dahi “yutan” bir gök cisminin görüntüsü alınabildi. Mantığa ters gibi dursa da bilimciler teoriye dayanarak yeni bir gözlem yapabildi ve belki...

Özgür Şen

Sayı 139|Şubat 2019

Lenin ve felsefe: Bir yöntem tartışması

1914 yılında Avrupa’da büyük savaş başladığında çok az kişi olayların böyle gelişmesine şaşırmıştı. Savaşın eli kulağında olduğu yıllardır söyleniyordu. Özellikle siyasetin solunda yer alanlar için tartışma konusu savaşın çıkıp çıkmayacağı değildi. Savaş zaten çıkacaktı. Tartışma bu esnada sosyalistlerin ne yapması gerektiği konusunda kilitleniyordu. Beklenildiği gibi savaş çıktı çıkmasına ama herkes beklenildiği gibi davranmadı. Belki daha...

Çağdaş Sümer

Sayı 130|Şubat 2016

Ellen Meiksins Wood’un Ardından…

Siyasi marksizm ekolünün önemli isimlerinden Ellen Meiksins Wood, kansere karşı verdiği uzun bir mücadelenin ardından, 13 Ocak 2016 günü aramızdan ayrıldı. E. M. Wood’un ardından dostları ve öğrencileri tarafından kaleme alınan pek çok yazının paylaştığı ortak noktalar, Wood’un bir entelektüel olarak üretkenliği, kapitalizmin tarihsel dinamiklerini ve sınırlarını keşfetmeye yönelik tutkusu ve buna eşlik eden keskin...

Galip Munzam

Sayı 108|Ocak 2010

Türkiye’de Sol Düşünce: “Diz Çökerek İsyan”

Türkiye solunun bir bütün olarak otuz yılı aşkın süredir bariz bir gerileme içinde olduğunu söylemek çok da matah bir tez olmasa gerek. Yenilgi ve gerileme birer vakıa olarak ortadayken, bu uzun süreli gerilemenin kendisinin solun üzerindeki bozucu etkisinin hakkıyla analiz edilmediği kanaatindeyim. Bu yazı, üzerinde fazlaca durulmamış bu noktayı kendisine başlangıç noktası edinerek yola çıkıyor...

Erman Çete

Sayı 107|Kasım 2009

Rus Düşünce Tarihi: Dekabristlerden Bolşeviklere Zorlu bir Yolculuk

Rus Düşünce Tarihi Aydınlanma’dan Marksizme Andrzej Walicki Çeviren: Alâeddin Şenel İletişim, İstanbul, 2009, 688 sayfa “Geç kalmışlık” hissinin bir ülkedeki düşünsel birikimi Rusya’daki kadar “özgün” kılacağı kimin aklına gelirdi? Öyle ya, Batı Avrupa’nın tarihsel gelişimine bakarak tarif edilen bir geç kalmışlık sadece Rusya’ya özgü bir durum değildi. En gelişkin ifadesini klasik Alman felsefesinde ve...

Ali Bertan

Sayı 102|Haziran 2009

İlyenkov Kendini Niçin Öldürdü?

Diyalektik Mantık. Diyalektik Mantığın Tarihi ve Diyalektik Mantık Teorisi Üzerine Denemeler Evald Vasilyeviç İlyenkov Çeviren: Alper Birdal Yazılama Yayınevi, İstanbul, Mayıs 2009 262 sayfa Evald Vasilyeviç İlyenkov hakkında biyografik bilgiye ulaşmak bir hayli zor. Nedeni, bu önemli Sovyet felsefecisinin Batı’da pek fazla tanınmaması ve ne yazık ki bizim entelektüel evrenimizin büyük...

Mahmut Boyuneğmez

Sayı 96|Nisan 2007

Tarihsel Materyalizmin Doğuşu ve Doğası

Tarihsel materyalist anlayış, materyalist felsefe geleneği içerisinde belirgin bir sıçramayı, Bottigelli’nin deyişiyle “felsefede bir devrimi” temsil etmektedir. Kutsal Aile (KA), Feuerbach Üzerine Tezler (Tezler) ve Alman İdeolojisi (Aİ) böyle bir sıçramadan bahsetmeyi olanaklı kılmaktadır. Ancak, bu noktada takılıp kalmak doğru olmayacaktır. Tarihsel materyalizm bir süreçte kurulur ve geliştirilir; bahsedilen eserler bu sürecin ürünleridir. Marx’ın ve...

Mahmut Boyuneğmez

Sayı 93|Ocak 2007

Marksizm ve Materyalizm

Marksizm insanlık tarihindeki büyük bir dönüşümün, Marx’ın deyimiyle “tarih öncesi”nden komünizme doğru gerçekleşen devrimin teorik kavranışıdır. Bu teorik kavrayış, tarihsel bir özne olan işçi sınıfının mücadelesiyle birleşir ve örtüşür. Komünizm ve tarihsel materyalizm, tarihsel gerçekliğin ürettiği realist ideolojiler olarak Marksist toplum bilimsel incelemelerin zeminini oluşturur. Bu realist ideolojiler Marksizm’in teorik açıklayıcı gücünün ve geçerliliğinin kaynağıdır....

Enter your email Address